Churchill, Polar Bear Capital of the World

Posted on november 2, 2019 by Kieke Van Maarschalkerwaart

Canada 31 – 1 november 2019

Canada, Churchill 31 – 1 november 2019

In alle vroegte worden we met de bus naar de luchthaven gebracht. Een gecharterd vliegtuig staat voor ons klaar. Gelukkig hebben we onze skikleren al aan, want het is behoorlijk koud in het vliegtuig. Het is 2,5 uur vliegen naar Churchill in het hoge noorden. We vliegen over een oneindige witte vlakte, terwijl de zon als rode bal opkomt en de sneeuw zuurstokroze kleurt. Na een rustig vluchtje landen we op de kleine luchthaven van Churchill, lange tijd de enige manier om in de winter daar te komen of om goederen die kant op de krijgen. De treinrails was in 2017 weggeslagen door heftige overstromingen en pas eind 2018 is deze weer herstelt. In de zomer is Churchill ook bereikbaar met de boot via Hudson Bay of Churchill River.

We laten nog even ons paspoort stempelen met een fraaie ijsbeer afbeelding en daarna gaan we op pad in de streek waar meer ijsberen dan mensen wonen. Dat houdt dan ook in dat er een aantal regels gelden om ongelukjes met het grootste landroofdier te vermijden. Mike, onze gids, legt ze nog even haarfijn uit, want je zou niet de eerste zijn die een nieuwsgierige witte vriend tegen het lijf loopt.

Churchill wordt ook wel de “Polar bear capital of the world” genoemd. Zo rond eind oktober als de winter in aantocht is, komen de ijsberen naar de oevers van de Hudson Bay. Vooral Churchill ligt waar de grootste concentratie ijsberen zich verzamelen en wachten tot het eerste pakijs wordt gevormd. Hudson Bay heeft een open verbinding naar zee. Het water van de Hudson Bay is zout en vriest dus niet zomaar dicht. Meestal bevriest het water rond Churchill als eerste, omdat daar de Churchill River met zoet water uitmondt in de zoute Hudson Bay en brak water bevriest nou eenmaal sneller. Zodra het water dicht vriest zijn de ijsberen foetsie. Maar gemiddeld zijn ze er tot de laatste week van november. Uiteraard is dit totaal afhankelijk van de weersomstandigheden van het jaar.

Alleen in het dorpje mag je vrij rondlopen. Op bijna iedere deur, als je een gebouw naar buiten gaat, hangt een bordje; “BE BEAR AWARE – Look before exiting building”. Buiten het dorp is het land van sneeuw en ijs en het thuis van de ijsbeer. Aan de randen van het dorp staan; “STOP – don’t walk beyond this area”. Er is een 24/7 ijsberen patrol en een noodnummer wat je moet bellen als je een ijsbeer ziet. Vooral ‘s nachts proberen nieuwsgierige en hongerige ijsberen het dorpje binnen te sluipen op zoek naar iets wat hun rommelende maag kan stillen. Taxi’s in het dorp zijn één prijs en er kan dan ook niet onderhandeld worden. Er is een algemene regel: na 22:00 neem je een taxi. Loop niet alleen over straat. Kijk steeds om je heen of je iets verdachts ziet. Zoek altijd naar een veilige vluchtplek. Alle auto’s zijn in Churchill dan ook niet op slot, zodat je altijd een veilige schuilplek hebt langs de straat.

Met de oude schoolbus rijden we eerst naar de Polar Bear Holding Facility, een grote loods vlakbij de airport, een eindje weg van Churchill. In de volksmond: the polar bear jail (de ijsberen gevangenis). Probleemberen, die rotzooi trappen in het dorp, mensen aanvallen of proberen in te breken in een huis worden opgepakt en een maand opgesloten in het donker, in de kou en zonder eten in de gevangenis. Een soort van ontmoedigingsbeleid om draaideur criminele ijsberen te voorkomen, die keer op keer het dorp inwandelen op zoek naar wat eetbaars. Wat tot gevaarlijke situaties kan leiden. Als hun straf erop zit, gaan de ijsberen verdoofd op dropping. Ze worden in een net onder een helikopter 40 km verderop gevlogen en weer uitgezet. In de hoop dat ze hun lesje geleerd hebben en dat ze uit de buurt blijven van mensen. Komen ze ongewenst toch meerdere keren terug dan worden ze uiteindelijk uitgezet naar een opvang in Winnipeg. Maar dat is iets wat iedereen echt hoopt te voorkomen.

Onderweg naar Churchill komen we langs het vliegtuigwrak; Miss Piggy. Een vliegtuig dat tijdens het opstijgen een buikschuiver in de sneeuw maakte wegens mechanische problemen. Het andere verhaal is dat haar romp te vol was geladen met cargo (varkens?) en niet kon opstijgen. Het wrak heeft een mooie graffiti pimp beurt gekregen in 2017. Op 18 plekken, oude gebouwen en spullen in en om Churchill hebben muurschilders prachtige tekeningen gemaakt om aandacht te vragen voor oceaanbehoud en met tips wat er allemaal te zien is in Churchill.

In de zomer mag je in Miss Piggy van dichterbij bekijken, alleen nu zo tussen de rotsen met sneeuw is het een ideaal schuilplekje voor ijsberen tijdens een sneeuwstorm in de romp. Dus we worden vriendelijk verzocht dicht bij de bus te blijven. Terwijl we daar zijn wordt er door onze chauffeur iets gespot langs de waterkant … hop … binnen de kortste keren zitten we allemaal weer in de oude schoolbus gepropt en de raampjes beslaan van opwinding. Ons hart klopt een maatje of 5 sneller. Ja, hoor … wie komt daar aan geslenterd? Meneer de ijsbeer.

We zijn helemaal blij, want van zo dichtbij hebben we nog nooit een ijsbeer gezien. Onze ijsbeer op Spitsberen was namelijk zo groot als een speldenknopje en alleen te bewonderen met telelens of verrekijker. Ondanks dat de ijsberen in Churchill nu al 135 dagen aan het vasten zijn en per dag ongeveer een kilo afvallen is deze ijsbeer een behoorlijke zware jongen. Een mannetjes ijsbeer weegt zo tussen de 400 – 800 kg. Op 4 pootjes is schouderhoogte zo’n 1,2 -1,5 meter, maar als hij met zijn voorpoten van de vloer rechter op gaat staan, komt ie zo’n 3 meter de lucht in. IJsberen groeien elk jaar een beetje, dus hoe groter, hoe ouder de beer.

We gaan ook nog even kijkje nemen bij het Fort Merry dat ooit gebouwd is als bont handelspost voor de Hudson Bay Company. Tevens was het ook een strategisch punt om de Churchill Rivier te bewaken rond 1717-1744. Eerst wordt er met de verrekijker even een geen-ijsbeer-in-het-fort inspectie gedaan en daarna mogen we mee met een gids met een heel groot geweer, voor onverwachte witte gasten. Er staat een ijzige wind, die de sneeuw doet opstuiven. Hier en daar zie je op het water al wat ijsvorming komen.

In het Itsanitaq Museum krijgen we uitleg over de inheemse bevolking, aan de hand van overblijfselen van inheemse kunst. Geen houtsnij werk maar van walvis, walrus en andere pooldier botten hebben ze de prachtigste dingen geslepen. Ook krijgen we les hoe Inuits leven. Hoe bouw je nou een iglo me reuzen ijskontjes? Hoe span je zeehondenhuid over een kayak-frame? Van een walvis kun je een hele winter eten, mits de ijsbeer het blubber niet steelt. Hoe vind je de weg op een eindeloze sneeuwvlakte…? En een spoedcursus: Inuksuk, handgemaakte stenen wegwijzer; navigeren in de sneeuw voor dummies.

Vandaag hebben we geluk en is het de allerveiligste dag van het jaar in Churchill, want het is Halloween. Bij alle toegangswegen staan mensen die de omgeving in de gaten houden naar wandelende witte ongenode gasten die wel een kindersnoepje lusten. Hier en daar hoor je schoten en rotjes om de ijsberen af te schrikken om geen Halloween te komen vieren. De verklede kids moeten namelijk deze avond veilig langs de huizen kunnen gaan voor trick or treat. Het is alleen verboden om als ijsbeer verkleed te gaan.

We logeren in Tundra Inn lodge. Eef’s haren blijven maar uitvallen en er blijft niet heel veel meer over. Gelukkig is het elke dag mutsen weer, dus dan valt het minder op. ‘s Avonds eten we gezellig met de hele groep. Vooral met de meiden uit de VS en met de Aussies hebben we het gezellig. Mickey, Jen, Carol en Charlene stelen de show met hun heerlijke humor. Ze zijn al met pensioen en zij leiden ons lekker af met hun vermakelijke humor, waardoor we zelfs af en toe de slappe lach krijgen. Lieve meiden en Ling onze zorgen verdwenen met jullie zo nu en dan naar de achtergrond en er waren ook tranen van het lachen in plaats van alleen van verdriet.

Het is Tundra buggy dag. Na het ontbijt brengt de oude schoolbus ons naar het Tundra buggy dock. De Tundra-Buggy is een all-terrain vehicle ontworpen in 1979 door Leonard Smith om over de drassige toendra, ondiepe meertjes en sneeuwvlaktes te kunnen rijden. Een soort van uit de kluiten gewassen monstertruck, want hij moet ook veilig genoeg zijn voor ons als je nieuwsgierige ijsberen tegenkomt. Echt snel gaat ie niet en in de 2de versnelling rijden we Churchill Wildlife Management Area in om ijsberen te spotten. Achterop heb je een soort balkon waar je buiten kunt staan. Er passen 40 man in de buggy, maar wij zijn maar met 18 man, dus hebben we ruimte zat om ons makkelijk rond te bewegen en foto’s te maken. We komen al snel in de verte een moeder met jong tegen, terwijl de donkere lucht snel samenpakt en het hard begint te sneeuwen.

Marcus is onze chauffeur en super enthousiast. We hebben er zin in … een dag de toendra op om ijsberen te zoeken. Voor ons is dit de beste manier van mindfuck naar mindfulness. Fijn die verse sneeuw, want zo wordt track and trace wel een stukje gemakkelijker. Maar poeh hè, als we goed de poot afdrukken in de sneeuw kunnen bekijken van een spoor van een ijsbeer die voor ons is overgestoken, zijn we onder de indruk van de bizarre yeti afmetingen. Je zou spontaan fantaseren dat er een mega wit onzichtbaar monster leeft hier op de toendra.

Vrij snel komen we ook een paar jonge mannetjes tegen, die over de toendra scharrelen. Eentje komt vlak langs de toendra buggy. Snuift eens goed, bekijkt ons vanuit zijn ooghoek en vervolgt zijn slenterpas langs de kustlijn op zoek naar iets eetbaars. Het weer spookt over de witte vlakte. Af en toe sneeuwt het horizontaal. De wind is guur en blijft maar van richting veranderen, maar zo nu en dan breek ineens de zon door de donkere sneeuwwolken. Gewoon 4 jaargetijen in een half uurtje is hier dood normaal. Maar ja, hoe vind je nu een ijsbeer in een sneeuwstorm? Nou, een zwarte driehoek met daarboven 2 zwartje rondjes die in sneltreinvaart groter en groter worden. Dat is het moment dat je zeker weet, dat we niet bovenaan de voedselketen staan.

Marcus serveert een heerlijk lunch in de tundra buggy. Blijkbaar ruikt de soep op afstand ook fantastisch, want in de verte kom een moeder met kind aangeslenterd. Ze komen steeds dichterbij. De kleine houdt niet zo van soep met heel veel groente en zeurt om lekker vette mama melk. Uiteindelijk krijgt hij zijn zin. Mama beer kiest een mooi beschut plekje in de lage bosjes en de kleine slurpt gulzig zoveel als hij op kan. Af en toe komt de zon door en dat levert bijzonder fraaie foto’s op. Na de lunch is het tijd voor een middagdutje en rollen mama en kind zich gezamenlijk op tot een wit heuveltje. Af en toe check mams met een schuin oog de omgeving en soms kijkt het jong even nieuwsgierig met zijn zwarte kijkers naar ons. Wat een gaaf schouwspel, terwijl we rustig kijkend onze broodjes opkauwen en de restjes ijssoep naar binnen lepelen. Na een mooie droom over vette zeehondjes en aangespoelde walvis, gaan moeders weer op pad. De kleine heeft er duidelijk geen zin in, draalt wat in de bosjes en slentert er uiteindelijk langzaam achteraan. Ze komen nog even gedag zeggen en wandelen daarna de witte vlakte op wachtend tot de baai dicht gaat vriezen. Voor ons zijn dit de momenten waarop we onze eigen werkelijkheid soms echt even helemaal kunnen vergeten en opgaan in het hier en nu. Wat een goede beslissing was het om deze reis te maken.

Aan het einde van de middag is het bijna helemaal opgeklaard en zitten wij met de grote smile in de buggy te turen naar de zon die ondergaat op de toendra. Net voordat we bij het dock aankomen vinden we nog een ijsbeer, die heerlijk ligt te chillen in de ondergaande zon. Nog even opwarmen voor de ijzige nacht straks weer begint. Ook in de verte zien we nog een paar prachtige zwarte silhouetten van dolende ijsberen.

Wat een mooie dag en de ijsbeer teller staat inmiddels op 12. We eten local food in de Tundra Inn. De keuze is reuze: Wild boar, Elk Meatloaf, Bison stew of burger, Artic Char, Tundra Salade. Ieder dag proberen we wat anders. We kletsen gezellig na met de meiden en Ling. We proosten op de bijzondere dag met mooie mensen.